Als je al je hele leven in Haarlem woont, is het voor jou de normaalste zaak van de wereld dat wij rode en zwarte huisnummers hebben. Maar zo normaal is dit eigenlijk helemaal niet. Mensen uit andere steden vinden dit héél bijzonder. Dus wij vroegen ons af, waarom hebben wij eigenlijk rode en zwarte huisnummers in Haarlem en is in andere steden niet? Wij zochten het uit.
Normaal gesproken krijgen huisnummers een letter erbij als er meerdere woningen op hetzelfde huisnummer zijn. Bijvoorbeeld 101a, 101b, etc. In Haarlem doen we dat niet zo en in een aantal andere steden ook niet. Er zijn behoorlijk wat verschillende manieren waarop dit in steden aangepakt wordt. We zetten wat voorbeelden op een rij:
- In Amsterdam krijgen benedenwoningen de afkorting hs (huis) en bovenwoningen krijgen opvolgende Romeinse cijfers. Wat je uitspreekt als een-hoog, twee-hoog etc. Officieel is dit systeem sinds 1995 afgeschaft en is het gewoon 1,2, etc. Maar toch zie je de Romeinse cijfers nog veel terug.
- In Utrecht krijgt de eerste bovenwoning vaak het woord bis erbij en de tweede bovenwoning bis a.
- In Maastricht worden letters met cijfers gecombineerd. Dus je kunt op nummer 246A02 wonen (hoop jij even dat je geen dyscalculie hebt). Ook in Leiden wordt dit weleens bij flatwoningen gebruikt. Bijvoorbeeld 5-F 4 is vijfde verdieping, vierde flatwoning.
Zwarte en rode huisnummers
In Haarlem hebben wij zwarte en rode huisnummers om aan te geven of je op een beneden- of bovenwoning woont. Dat korten we af met ZW en RD. Zwart staat voor een benedenwoning en rood voor een bovenwoning. Al is dit alleen terug te zien bij oudere woningen. Bij nieuwbouw wordt dit niet meer gedaan maar krijgen bovenwoningen een letter.
De reden
Maar nu is en blijft de grote vraag: sinds wanneer en waarom is dit ooit zo bedacht in Haarlem? Walter Schelfhout, stadsgids van Haarlem, vertelt ons meer: “De rode- en zwarte huisnummers komen vanuit de Franse tijd. Tussen 1789 en 1815. En het was een belasting-ding. Op de begane grond betaalde je namelijk niet evenveel belasting dan op een eerste of tweede etage. De rode en zwarte huisnummers waren dus zo ingevoerd voor de belastinginspecteur. Waarom er is gekozen voor rood en zwart en niet voor blauw en geel, dat zou ik niet weten. En helaas kunnen we het de Franse commissarissen ook niet meer vragen.”
We zijn toch niet de enige
Walter weet ons ook te vertellen dat wij niet de enige stad zijn met dit systeem, in Deventer zijn ook rode- en zwarte huisnummers. In onze stad zijn het vooral huizen in de binnenstad, Haarlem-Noord en een stuk van Heemstede die gebruik maakten van dit systeem. “Na de oorlog kregen huizen niet meer rood of zwart, maar gewoon 1,2, en 3.” Waarom precies voor de kleuren rood en zwart is gekozen, dat blijft dus helaas nog een raadsel. Maar wat het idee erachter was toen het werd ingevoerd, daar zijn we dus wel achter.
Van indebuurt.nl